Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2008

"Ο θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν"






Η ζωή της Amy Mims είναι συνυφασμένη με όσα έχουν γίνει στην Ελλάδα και με πολλές από τις πιο ενδιαφέρουσες και σημαντικές προσωπικότητες της Ελληνικής λογοτεχνίας και καλλιτεχνικής έκφρασης των τελευταίων ανήσυχων δεκαετιών.


Μέσα στο ψηφιδωτό των βιβλίων γραμμένων για την Ελλάδα, από δημιουργικούς ανθρώπους του πνεύματος, που έχουν βιώσει τον Ελληνικό κόσμο με το μοναδικό προσωπικό τους ύφος, το έργο της Μιμς εύχομαι να πάρει τιμητική θέση.



Παρουσίαση του βιβλίου
«Ο Θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν»
εκδόσεις: οδός Πανός,

Κυρίες, κύριοι καλησπέρα σας. Είναι λίγα τα λόγια που μπορεί να πει κανείς όταν συναντά στη ζωή του έναν άνθρωπο σαν την Άμυ Μιμς Σιλβερίδη. Στο πρόσωπο της βρήκα μια σοβαρή κι άξια εμπιστοσύνης γυναίκα που σπάνια συναντάμε στις μέρες μας, ενώ σαν λογοτέχνη συνάντησα μια πλούσια εκφραστική δύναμη και καλή χειρίστρια του πλούσιου ελληνικού λόγου.
Όταν η Άμυ, με περίσσια ευγένεια και τακτ με ρώτησε, αν ήθελα να μιλήσω για το βιβλίο, το δεύτερο της τριλογίας με τίτλο, «Ο Θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν», ομολογώ ότι με τιμούσε ιδιαίτερα κι ενθουσιάστηκα με την πρόταση της καθώς μου δινόταν η ευκαιρία να εκφράσω την προσωπική μου άποψη γι ανθρώπους που έχουν τροφοδοτήσει τη ζωή μας με πράξεις και γεγονότα που κάνουν τον κόσμο να μαθαίνει και να εξελίσσεται, γι ανθρώπους καλλιεργημένους που έχουν αφήσει αισθήματα και γνώσεις για τις επόμενες γενιές.

Είχα διαβάσει το πρώτο βιβλίο της τριλογίας, Ο Μίνωας – Μινώταυρος και η Δαίδαλα και γνώριζα το εξαίσιο συγγραφικό ύφος της συγγραφέως.
Προσφιλέστατη η γραφή της και στο δεύτερο βιβλίο της, έτσι τώρα έχω πλέον αρχίσει να ξεχωρίζω το συγγραφικό στυλ της Άμυ Μιμς από την ιδιαιτέρως πλούσια χρήση της γλώσσας αρχικά, από τα πολλά και σημαντικά γεγονότα που έζησε πλάι σε ανθρώπους αξιόλογους, από την απλά ιδιόμορφη αφήγηση της την γεμάτη δράση και συναισθήματα που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον της ανάγνωσης, αλλά και για την τόλμη και τη τρυφερή ευαισθησία της να ασχοληθεί πάλι με τα πιο σημαντικά πρόσωπα της ζωής της.
Αφετηρία και κατάληξη και σε αυτό το βιβλίο της συγγραφέως, όπως καταλαβαίνετε είναι ο άνθρωπος, όχι απλά στη λογοτεχνικά αφηρημένη έννοια του, αλλά στην ουσιαστική και συγκεκριμένη κοινωνική και ιστορική του υπόσταση.

Ο Άλλος, δεν είναι μόνο η άλλη πλευρά του εαυτού μας, αλλά ο ίδιος ο εαυτός μας, η ίδια μας η ζωή. Για την ίδια τη ζωή, τη ζωή της, αλλά και των άλλων μιλάει και η Άμυ.
Πόσο θαρραλέο εκ μέρους της να μιλήσει γι αγαπημένους, γι ανθρώπους που εμφύσησαν τη ζωή στη ψυχή της, που χάρισαν τροφή στα συναισθήματα και στο εγώ της.
Γι αυτούς τους πολύ αγαπημένους της μιλάει η Άμυ καταγράφοντας τη ζωή της και τον περίγυρο της, από τη στιγμή που άρχισε το μυαλό της να καταγράφει ως μνήμες, όσα ακριβώς συνέβαιναν έξω της, αλλά και μέσα της με όσα πολυποίκιλα γεγονότα ζούσε ο νεανικός ψυχικός της κόσμος.

Με συναρπαστικό και γοητευτικό τρόπο σαν αρχαιοελληνικός μύθος γεμάτος μυστήριο και τέχνη ξετυλίγει το αμπαλάζ του γενεαλογικού δέντρου, του πολιτιστικού χρονικού της οικογένειας σε έναν κόσμο γεμάτο ομορφιές, αγωνίες, δύσκολες επιλογές, ανατροπές, επιτυχίες, έρωτες και θανάτους.
Η αφήγηση ξεκινάει με αναφορά στη δεύτερη μάνα της, έτσι αναφέρει, τη Μέιβ τη νονά της, η οποία ήταν πιστή φίλη της μητέρας της της Χέλεν Σάλλιβαν. Η Μέιβ, με την οποία η Ντήρντρα συνδέθηκε με άρρηκτο συναισθηματικό τρόπο καθώς μεγαλώνοντας και φροντίζοντας την, εκείνη η Μέιβ, δεν παρέλειπε να την γεμίζει με πληροφορίες για τους ήρωες και τις ηρωίδες του Ομήρου.
Σαν μητρικό γάλα της εμφύσησε τους αρχαίους ελληνικούς μύθους στο νου της Ντήρντρα κάνοντας την να μαγευτεί η διάνοια της από την όμορφη χώρα των θεών, την Ελλάδα και να έχει την τόλμη στα πρώιμα χρόνια της ζωής της ακόμη να πάρει σημαντικές αποφάσεις που στάθηκαν καθοριστικές στην μετέπειτα πορεία της, να σπουδάσει ελληνικά και να διαλέξει τελικά για χώρα της μια δεύτερη πατρίδα, την Ελλάδα.
Συνεχίζει την αφήγηση της, για τους καθηγητές της στο πανεπιστήμιο, για τις πολλές και σημαντικές ανακαλύψεις της για το αληθινό νόημα της ζωής και τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων.
Ετούτο το κεφάλαιο των σχέσεων και των φιλικών γνωριμιών στάθηκε και το πλέον σοβαρότερο στοιχείο για την Ντήρντρα.
Σε διάφορα μέρη του κόσμου είχε γνωρίσει το πιο χαρακτηριστικό ποιητή της γενιάς των μπιτ. Γρέγκορυ κόρσο Και στην Ελλάδα έκαναν παρέα μαζί, όπως και με τον Άλαν Γκίσμπερκ.

Στις περιπλανητικές αναζητήσεις της γνώρισε στην Ύδρα τον Λέοναρντ Κοεν, μια διαχρονική σχέση που καλά κρατεί από το 1960 μέχρι και σήμερα.
Την μπιτ ελληνίδα ποιήτρια Ιλιάσα στο Λονδίνο.
Με τον ποιητή Γκρέγκορυ Κόρσο, γνώρισε τα μεγάλα δώρα που χαρίζει ο πλατωνικός έρωτας. Από τότε η Ντήρντρα πίστευε, πως οι πιο έντονοι έρωτες απ’ όλους πάντα είναι οι πλατωνικοί, ελεύθεροι από τη φθορά της μπανάλ καθημερινότητας και της ζήλειας.
Αργότερα, εκείνος με τη συμβουλή του πώς να διώξει την αγωνία της μπροστά στο άδειο φύλλο χαρτί τη συμβούλεψε.
« Αν δυσκολευτείς στην αρχή, απλώς κάτσε κάτω και πες στον εαυτό σου ότι γράφεις ένα γράμμα στο θεό».

Η φράση αυτή έμελλε να τη συντροφεύει τα επόμενα χρόνια της ζωής της και μετά το θάνατο της μητέρας της που ήρθε να ζήσει στην Ελλάδα την έβγαλε από το παγερό αδιέξοδο που είχε εξουδετερώσει το δημιουργικό ξεκίνημα της, της έδωσε τη δύναμη να ξεκινήσει τα δικά της γραπτά.
Κι άρχισε να γράφει, γεμάτη από ψυχικό μαρασμό χωρίς την παρουσία της μητέρας. Να γράφει, κυριευμένη στην αρχή από αφόρητες ενοχές που την είχε αφήσει ολομόναχη τα τελευταία χρόνια της ζωής της. .
Για πολλά και διάφορα γεγονότα μιλάει η συγγραφέας, μα κυρίως για τη μητέρα της που λάτρεψε και δεν θα ξεχάσει ποτέ το φωτισμένο πνεύμα της, ούτε και τη τραγωδία της λαμπρής και ατίθασης καθηγήτριας της ευρωπαϊκής ιστορίας που δίδασκε σ’ ένα διάσημο αμερικάνικο πανεπιστήμιο την ολέθρια, για κακή της τύχη, περίοδο του Μακαρθισμού, χαρακτηριστικό φαινόμενο καταπίεσης στους σκεπτόμενους ανθρώπους εκείνης της εποχής.

Πριν γεννήσει την κόρη της, τη Ντήρντρα, η Χελεν Σαλλιβαν, έλαβε τιμητική υποτροφία να μελετήσει ένα ολόκληρο χρόνο στην Ισπανία. Μετά τη γέννα της Ντήρντρα, η Χέλεν μεγάλωνε τη μικρή της και ως βέρα ιστοριογράφος της μάθαινε την Ιρλανδική ιστορία. Μα η ζωή της Χέλεν δεν στάθηκε εύκολη, ήταν γεμάτη θλίψη, μα πιο πολύ από τη θλίψη, αγωνία προπαντός για το έργο της ζωής της. Για είκοσι χρόνια έζησε μια εφιαλτική υπερένταση μέχρι να τελειώσει το βιβλίο της. Δουλεύοντας με εξαντλητικό πρόγραμμα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του βιοπορισμού του δικού της και της κόρης της, και δίνοντας διαλέξεις στο πανεπιστήμιο, αναπόφευκτη ήταν η υπερκόπωση.
Οι υποσχέσεις των ευεργετών της για την έκδοση του βιβλίου όχι μόνο δεν ευωδούσαν προς αυτή την κατεύθυνση αλλά αντίθετα της έκλεβαν ιδέες και τις παρουσίαζαν για δικές τους…
Και όπως γράφει την ευχή της στο προοίμιο η Δανάη Στρατηγοπούλου, θα φτάσει η στιγμή που η γενναία ψυχή της Σάλλιβαν θα δικαιωθεί και το αποκαλυπτικό δικό της βιβλίο, με τίτλο «το πνεύμα του Λαού και τα Τεχνάσματα της Εξουσίας», θα χαρεί επιτέλους την αναγνώριση που του αξίζει.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι συνεκτικός κρίκος της τριλογίας είναι ότι η Δανάη Στρατηγοπούλου γράφει τα προοίμια και στα τρία βιβλία. Εδώ στο δεύτερο βιβλίο, καταθέτει τη δική της προσωπική άποψη μέσα από μια δίκαιη οργή για την τραγική περίπτωση του βιβλίου της Χέλεν Σάλλιβαν που δυστυχώς δεν έχει δει ακόμη το φως της μέρας. Η Δανάη προσθέτει ότι για τους έλληνες έχει ιδιαίτερη σημασία το υλικό σχετικά με την ιστορική αντίσταση του ισπανικού λαού.

Ωστόσο, η Ντήρντρα, είχε μεγαλώσει και οι στιγμές της ατομικής της ελευθερίας περνούν μέσα από τον καιρό των ταξιδιών. Η αναζήτηση κυρίαρχο στοιχείο της ελεύθερης ιδιοσυγκρασίας της σε μια οδύσσεια που καλά κρατεί ακόμη και νομίζω πως δεν θα τελειώσει ποτέ η έννοια ετούτης της ουσιαστικής οδύσσειας για τη συγγραφέα και φυσικά τώρα εννοώ τη συνέχειά της μέσα από τη λογοτεχνία.
Όμως δεν θα μπω σε περισσότερες λεπτομέρειες για τα θέματα του βιβλίου, είναι καλό εσείς οι ίδιοι να διαβάσετε και να εισπράξετε τη μαγεία της γραφής της Άμυ Μιμς Σιλβερίδη.

Θα είναι λάθος να αποκαλυφθούν οι πλούσιες εκφραστικές σκέψεις της με τόσο εύκολο και συνοπτικό τρόπο που εγώ αναφέρομαι. Γι αυτό επιτρέψτε μου να εκφράσω ένα ερώτημα μου το οποίο βέβαια απαντήθηκε από το ίδιο το βιβλίο της συγγραφέως και να κλείσω την ομιλία μου με μερικές απόψεις μου ακόμη αναφορικά για το ύφος της γραφής της.
Στην πορεία της ανάγνωσης του πρώτου βιβλίου της από την τριλογία, ένα ερώτημα με γέμιζε περιέργεια και ζητούσε απάντηση. Την οποία όμως βρήκα σε αυτό το δεύτερο βιβλίο της Άμυ.
Πόσο εύκολο είναι τελικά, πως μπορεί κάποιος να αλλάξει, να επιλέξει και να αφομοιωθεί τέλος πάντων, από μια νέα πατρίδα;
Μα απάντηση σε αυτό το ερώτημα καθώς και σε πολλά άλλα δίνει μέσα στα κείμενα της με ευθύ και ξεκάθαρο τρόπο.
Πόσο ελληνίδα μπορεί να γίνει μια Ιρλανδέζα φαίνεται από τον εύκολο τρόπο που τα κύτταρα της αφομοίωσαν όλες τις αρχαίες συνήθειες και λατρείες ετούτων των δικών μας μύθων.

Λατρεία, αρχικά για τον ίδιο τον τόπο που εισχώρησε στα κύτταρα της από τα πρώτα χρόνια της ζωής της που μαζί με το μητρικό γάλα, η νονά Μέιβ, φρόντισε να διαποτίσει με τα παντοτινά ελληνικά στοιχεία, με τους Δελφικούς μύθους του Απόλλωνα και της Πυθίας και κατόπιν μεγαλώνοντας κι ακολουθώντας την πορεία για τους Δελφούς έτοιμη να ζητήσει τις συμβουλές της Πυθίας.
Ακολουθώντας τον αρχαίο μύθο, η συγγραφέας γράφει, πρώτα απ’ όλα
περνάει από το Θόλο όπου αφήνει ένα μικρό μάτσο αγριολούλουδα και εννέα κλωναράκια ελιάς, για να ανταποκριθούν οι Μούσες στις προσευχές της».
Η πορεία μιας ζωής καταγεγραμμένη λεπτό προς λεπτό από το ξεκίνημα της μέχρι την κατάληξη της. Και σε αυτό το βιβλίο όπως και στο προηγούμενο ενυπάρχουν συναισθηματικά δυνατές στιγμές.
Τρυφερή και έντονα ρεαλιστική αφηγηματική μυθιστορία με αναγνωρίσιμο, το λεπτό Ιρλανδέζικο χιούμορ, αν και δεν το γνωρίζω απόλυτα.
Μια εσωτερική συναισθηματική και άρτια λογοτεχνική περιγραφή των πρώτων εντυπώσεων στην εφηβεία και η μετέπειτα έμπυρη γνώση που την ατσαλώνει μέσα στις ίδιες κι απαράλλαχτες ευαίσθητες αναζητήσεις.
Κείμενο που ικανοποιεί τον αναγνώστη μέσα από μια γραφή που εκφράζει τις απόκρυφες αισθήσεις της ειμαρμένης κάθε ανθρώπου. Αισθήσεις που κινούνται με ειλικρίνεια ανάμεσα στις αληθινές ανθρώπινες προσδοκίες.
Η γραφή παρουσιάζει εικόνες από την πραγματική ζωή που όσο επηρεάζουν την πρωταγωνίστρια, άλλο τόσο επηρεάζουν και τον αναγνώστη.

Μέσα από τις γοητευτικά επεξεργασμένες περιγραφικές απεικονίσεις, μαζί με τις επιτυχημένες επεμβάσεις του υποκειμενικού συναισθήματος της συγγραφέως, οι εικόνες που δημιουργεί το απλό, άρα δύσκολο και κομψό ύφος του λόγου της ταυτίζουν τον αναγνώστη με τις αναζητήσεις, τους στόχους, τις απογοητεύσεις, τις ελπίδες και ατυχίες των ηρώων, αποτυπωμένες πάντα μέσα από την αφηγηματική έκφραση της Ντήρντρα.

Οι χαρακτήρες αληθινοί έτσι κι αλλιώς, άρτια δομημένοι και συμβατοί με το κοινωνικό πλαίσιο της αφήγησης. Ο καθένας με ξεχωριστή προσωπικότητα σε κρατούν κοντά τους με το ίδιο πάθος που τους κράτησε και τους αγάπησε η συγγραφέας, όταν και όσο χρειάστηκε για να τους δημιουργήσει και να τους ζωντανέψει επάνω στο χαρτί.

Αυτή η τριλογία πρώτος τόμος «Ο Μίνωας- Μινώταυρος και η Δαίδαλα» δεύτερος τόμος, «Ο θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν» και ο τρίτος «Το τελευταίο ταξίδι της Δαίδαλας» που ήδη ετοιμάζεται θα ήταν ευχής έργον να περάσουν στον κινηματογράφο.
Όλα αυτά τα στοιχεία της δράσης των ηρώων που υπάρχουν μέσα στα κείμενα και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη θα μπορούσαν κάλλιστα να εκφραστούν και μέσα από μια καλή κινηματογραφική ταινία.

Συνοψίζοντας σε μια φράση ότι και τα δυο βιβλία που διάβασα, είναι μια πορεία ιστορική με πρωταγωνιστές ανθρώπους που άφησαν πίσω τους πολιτισμό.
Επιτρέψτε μου να κλείσω τα λόγια μου για το βιβλίο με δυο ποιητικές στροφές.

Τόσο κλασικό που γίνεται δυνατό
Τόσο δυνατό που γίνεται λυτρωτικό
Τόσο λυτρωτικό που γίνεται σύγχρονο.

Αυτές είναι μερικές φράσεις που αφήνει ετούτο το βιβλίο. Μια ιστορία του χθες ζωντανεμένη σε σύγχρονο μύθο.
Δημήτρης Βαρβαρήγος